Rashtra Dhwaj Vikas Yatra in Gujarati | History of Indian Flag

તિરંગાનો ઇતિહાસ: ભારતનો રાષ્ટ્રધ્વજ અને તેની વિકાસયાત્રા

15 મી ઓગષ્ટ સ્વતંત્ર્ય પર્વની ઉજવણીના ભાગરૂપે હર ઘર તિરંગા કાર્યક્રમ અન્વયે રાજ્યની તમામ શાળાઓના વિદ્યાર્થીઓમાં રાષ્ટ્રપ્રેમ અને દેશભક્તિની ભાવના જાગે તે હેતુસર વિવિધ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવા માટે જણાવવામાં આવેલ છે. જેમાં ભારતના રાષ્ટ્રધ્વજની વિકાસયાત્રા એટલે કે રાષ્ટ્રધ્વજનો ઇતિહાસ વિદ્યાર્થીઓ જાતે ચાર્ટ પેપર પર લખી પ્રદર્શિત કરે અને સાથે સાથે તિરંગાના મહત્વ વિશે પણ જાણે તે માટે આયોજન કરવામાં આવ્યુ છે. તો આ વિડીયોમાં આપણે તિરંગાનો ઇતિહાસ જાણીશું જે દરેક વિદ્યાર્થીઓને આ કાર્યક્રમમાં ઉપયોગી બનશે. 

તમે અમારા YouTube ચેનલ પર વિડીયો જોઈ શકો છો.

અમને આશા છે કે તમને આ વિડીયો ગમશે!

આ બ્લોગ પોસ્ટ શેર કરીને તમારા મીત્રોને પણ જણાવો.

તિરંગો, જે ભારતીય રાષ્ટ્રધ્વજ તરીકે ઓળખાય છે, તે માત્ર એક ધ્વજ નથી, પરંતુ આપણા દેશના વૈશ્વિક સ્થિતિ, સાનુકૂળતાઓ અને કઠિન પરિસ્થિતિઓમાં જોવા મળેલા સમયની સિદ્ધિ છે. આ રાષ્ટ્રધ્વજ આપણા રાષ્ટ્રની એકતા, સંસ્કૃતિ, અને દેશપ્રેમનું પ્રતિબિંબ છે. તેની વિકાસયાત્રા દેશના ઇતિહાસ સાથે જોડાયેલી છે અને તેની પાછળની વાર્તા આપણા માટે ગર્વ અને પ્રેરણાનું કારણ છે.

તિરંગાની પ્રથમ વારતા ૧૯૦૬માં કાલકત્તાના પારસી બાગમાં, ભારતના પ્રથમ રાષ્ટ્રીય ધ્વજ તરીકે ઉડી. આ ધ્વજમાં લીલા, પીલાં અને લાલ ત્રણ પટ્ટાઓ હતા. લીલી પટ્ટી પર આઠ કોતરોવાળી અર્ધચંદ્ર અને તારો હતું. મધ્યમ પટ્ટી પર વંદે માતરમ્ લખેલું હતું, અને ત્રીજી લાલ પટ્ટી પર એક સૂર્ય અને અર્ધચંદ્ર ચિહ્નિત હતા. આ ધ્વજ વિદ્રોહ અને સ્વતંત્રતાની ભાવનાનો પ્રારંભિક પ્રતિક બની. 

૧૯૧૬માં બલગંગાધર તિલક અને શ્રી નાગપુરની હોમરૂલ લીગના સભ્યો દ્વારા બીજા રાષ્ટ્રીય ધ્વજને ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યો. આ ધ્વજમાં પાંચ લાલ અને ચાર લીલી આડવી પટ્ટીઓ હતી, જેમાં સાત તારાઓનો ષટ્કોણ અને કેપ ઓફ ગૂડ હોપના ચિહ્નો હતા. આ ધ્વજ વધુ સજીવ અને વિદ્રોહી આત્માને વ્યક્ત કરતો હતો.

પંડિત બિન્ની વિનાયક સહની અને મહાત્મા ગાંધી દ્વારા ૧૯૨૧માં ત્રિરંગો રાષ્ટ્રીય ધ્વજ તરીકે સ્વીકારવામાં આવ્યો. આ ધ્વજમાં સફેદ, લીલું અને લાલ ત્રણ પટ્ટીઓ હતી, જેમાં ખાદીનો સેતારો અને ચાર શ્રેણી હતી. આ ધ્વજમાં વિવિધ ધાર્મિક સમુદાયોની એકતા, શાંતિ અને સામૂહિકતા દર્શાવવામાં આવી હતી.

તિરંગાના વર્તમાન સ્વરૂપે, જે આજે આપણું રાષ્ટ્રધ્વજ છે, તે ૨૨ જુલાઇ ૧૯૪૭ના રોજ સ્વીકૃત કરવામાં આવ્યો. આ તિરંગામાં ત્રણ રંગો છે – કેસરિયો (તાકત અને બલિદાનનો પ્રતિક), સફેદ (શાંતિ અને સત્યનો પ્રતિક) અને લીલો (પ્રકૃતિ અને વરતનની સમૃદ્ધિનો પ્રતિક). મધ્યમ સફેદ પટ્ટી પર અશ્વ ચક્ર છે, જે ધર્મચક્રનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે અને જીવનમાં ગતિશીલતા, પ્રગતિ અને પરિવર્તનની વાત કરે છે.

આ તિરંગો ભારતીય લોકોની ઈચ્છા, સ્વતંત્રતા અને ગૌરવનો પ્રતિનિધિ છે. ૧૯૪૭થી આ તિરંગો સ્વતંત્ર ભારતની સાનુકૂળતા અને સમૃદ્ધિનો પ્રતિક રહ્યો છે. દેશના અલગ-અલગ પ્રદેશોમાં, લોકો આ તિરંગાના નીચે એકત્ર થાય છે અને પોતાની દેશભક્તિ અને રાષ્ટ્રપ્રેમને વ્યક્ત કરે છે.

હર ઘર તિરંગા કાર્યક્રમ હેઠળ, વિદ્યાર્થીઓ આ રાષ્ટ્રધ્વજના ઈતિહાસને જાણે અને સમજે, તે અનિવાર્ય છે. આ કાર્યક્રમમાં તિરંગાના ઈતિહાસને ચાર્ટ પેપર પર લખીને પ્રદર્શિત કરવાનો હેતુ છે, જેથી બાળકોને રાષ્ટ્રપ્રેમની ભાવના અને દેશભક્તિમાં વધારો થાય. સાથે સાથે, તિરંગાના મહત્વ વિશે પણ જાણવું મહત્વપૂર્ણ છે. તિરંગો માત્ર ધ્વજ નથી, પરંતુ તે આપણા રાષ્ટ્રની આઝાદી, તેની વારસો અને તેના ભવિષ્યનો પણ પ્રતિક છે.

આ કાર્યક્રમ દ્વારા, વિદ્યાર્થીઓમાં તિરંગાનો ઈતિહાસ, તેના પ્રતિકો અને તેમાં છુપાયેલા ભાવનો ઉદ્દેશ્ય જાણી શકાય છે. તેઓને આઝાદીના આત્યંતિક મહત્ત્વની પીઠિકા પણ સમજવામાં મદદ મળશે, અને દેશના પ્રત્યેક નાગરિકમાં રાષ્ટ્રપ્રેમની ભાવના ઊભી કરશે.

તિરંગાનો અર્થ અને મહત્વ

તિરંગો માત્ર એક રાષ્ટ્રધ્વજ નથી; તે આપણા દેશની આત્માનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. જ્યારે તિરંગો લહેરાય છે, ત્યારે તે આપણા રાષ્ટ્રના ગૌરવ અને સન્માનનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. 

આ તિરંગો આપણને પ્રગતિની યાત્રામાં આગળ વધવા માટે પ્રેરિત કરે છે. １５મી ઓગસ્ટ ૨૦૨૪ના રોજ આઝાદીનો મહોત્સવ ઉજવવામાં આવે છે, ત્યારે રાષ્ટ્રધ્વજના મહત્વ અને તેની પ્રતિકાત્મક કિંમતનો અહેસાસ કરવો જરૂરી છે. 

તિરંગા સાથે જોડાયેલા નિયમો

રાષ્ટ્રધ્વજ સાથે જોડાયેલા કેટલાક નિયમો અને નિયમનિષ્ઠાઓ પણ છે. તે માત્ર એક ધ્વજ નથી, પરંતુ રાષ્ટ્રની પ્રતિષ્ઠા છે. રાષ્ટ્રધ્વજનો આદર અને સન્માન આપવું આપણા બધાનો ફરજ છે. 

સ્વતંત્રતા પર્વના આ અવસરે, હરિકાર્ય અને કાર્યક્રમમાં ભાગ લેતા વિદ્યાર્થીઓ માટે તિરંગા વિશે જાણવું અને તેને માન આપવું એ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. 

તિરંગા સાથે જોડાયેલ ઉત્સવ

વિદ્યાર્થીઓ રાષ્ટ્રધ્વજના ઈતિહાસ વિશે જાણે અને તેમાંથી પ્રેરણા મેળવીને વધુને વધુ દેશપ્રેમ અને દેશભક્તિના કાર્યક્રમોનું આયોજન કરે તે આ અભિયાનનો હેતુ છે. 

આવી રીતે, તિરંગા અને તેના ઇતિહાસના અભ્યાસ દ્વારા, વિદ્યાર્થીઓમાં દેશભક્તિની ભાવના વધુ પ્રબળ બને, અને તેઓએ પોતાના દેશ માટે ગૌરવ અને સન્માન અનુભવવા માટે પ્રેરણા મળે.